Suïcidepreventie bij ouderen

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat ouderen (70 jaar of ouder) een hoger risico hebben om te overlijden door zelfmoord, in vergelijking met andere leeftijdsgroepen.

Net zoals bij andere leeftijdsgroepen ontstaan zelfmoordgedachten vanuit een combinatie van een onderliggende kwetsbaarheid en bepaalde stressfactoren. Het gaat daarbij steeds om een interactie tussen neurobiologische, psychologische, psychiatrische en sociale factoren

Ouder worden gaat vaak gepaard met met sociale en lichamelijke veranderingen die een verlieservaring met zich meebrengen (bv. overlijden van een dierbare, verhoogde afhankelijkheid van anderen, …). Sommige ouderen zijn gevoeliger voor deze verlieservaringen en zien sneller geen uitweg meer. Door een gebrek aan perspectief, hoop en zingeving kan dit uitmonden in concrete zelfmoordgedachten.

Niet elke oudere die aangeeft levensmoe te zijn of met doodsgedachten zit, heeft echter zelfmoordgedachten. Zelfmoordgedachten zijn van een andere aard en vergen een andere aanpak dan een wens tot euthanasie. Deze adviezen focussen op de aanpak van zelfmoordgedachten en de preventie van suïcide.

Deze adviezen richten zich tot alle zorg- en hulpverleners die in contact komen met ouderen van 70 jaar en ouder:

• verzorgenden in de thuiszorg en thuisverpleegkundigen,
• maatschappelijk werkers,
• huisartsen,
• medewerkers van woonzorgcentra,
• hulpverleners binnen de ambulante en residentiële geestelijke gezondheidszorg

De termen zorgverlener en hulpverlener worden in deze tekst afwisselend gebruikt en wijzen telkens op alle mogelijke betrokken professionelen.

Zorg- en hulpverleners kunnen een belangrijke rol opnemen in de preventie van suïcide bij ouderen. Het suïcidale proces is ook bij ouderen immers niet onomkeerbaar en er kan op elk moment ingegrepen worden.

Deze adviezen bieden wetenschappelijk onderbouwde informatie en aanbevelingen met betrekking tot de detectie en behandeling van suïcidaal gedrag bij ouderen.

De adviezen zijn opgebouwd uit zeven delen:

1. Informatie over de prevalentie en over factoren die samenhangen met suïcidaliteit.
2. Basisprincipes in de zorg aan suïcidale ouderen.
3. Handvatten bij het herkennen en bespreekbaar maken van suïcidaliteit bij ouderen.
4. Een overzicht van mogelijke interventies om suïcidaliteit te behandelen bij ouderen.
5. Aanbevelingen omtrent het handelen na een suïcidepoging of suïcide van een oudere.
6. Veelbelovende preventiestrategieën.
7. Advies omtrent het uitwerken van een suïcidepreventiebeleid.