Hoe langdurige suïcidaliteit definiëren?

Bij sommige personen kunnen suïcidale gedachten over een lange periode blijven aanhouden of kunnen suïcidepogingen zich herhaaldelijk voordoen. 

Zowel in wetenschappelijke literatuur als in de praktijk is er echter geen eenduidige benaming voor deze vorm van suïcidaliteit. Verschillende termen zoals ‘chronische’, ‘langdurige’, ‘persisterende’, of ‘latente’ suïcidaliteit worden door elkaar gebruikt.

In deze adviezen opteren we, in samenspraak met praktijkexperten, voor de term ‘langdurige suïcidaliteit’. De veelgebruikte term ‘chronische’ suïcidaliteit geniet minder de voorkeur, gezien het de indruk kan wekken dat de suïcidaliteit nooit meer zal of kan overgaan. Deze opvatting kan leiden tot meer stigma en hopeloosheid bij de zorgvrager en tot een te passieve rol van de zorgverlener.  

Er bestaat geen exacte definiëring of duidelijke omschrijving van wanneer suïcidaliteit als langdurig kan worden aanzien. Evenmin is er een duidelijk afgebakend onderscheid tussen acute en langdurige suïcidaliteit. Suïcidale gedachten zijn immers vaak niet eenmalig en maken veelal deel uit van een suïcidaal proces dat meerdere jaren kan duren.  

In de wetenschappelijke literatuur hanteren onderzoekers verschillende definities voor langdurige suïcidaliteit. Enkele voorbeelden:

• “Het ervaren van zelfmoordgedachten van variërende intensiteit op een continue of intermitterende basis gedurende een periode van maanden tot jaren, met de voortdurende waarschijnlijkheid dat een persoon een poging overweegt in de nabije toekomst”.
• “De aanwezigheid van zelfmoordgedachten die 24 maanden of langer aanhouden, zowel binnen als buiten een depressieve episode, en bestaande uit cognitieve vervormingen, bewuste, obsessieve en piekerende gedachten aan de dood, intenties of plannen”.
• “Personen die klinisch last hebben van aanhoudende of herhaaldelijk intermitterende passieve of actieve zelfmoordgedachten, zelfmoordplannen en/of intermitterende zelfmoordpogingen”.

In deze adviezen opteren we voor de volgende definitie:

“De persisterende of herhaaldelijke aanwezigheid van suïcidale gedachten (of suïcidale plannen) en/of het herhaaldelijk ondernemen van suïcidepogingen.”

Hoewel langdurige suïcidaliteit vaak voorkomt (zie verder), bestaan er weinig specifieke wetenschappelijke studies naar de oorzaken, kenmerken of passende interventies. 

Studies focussen meestal op het onderzoeken van de volgende concepten in relatie tot langdurige suïcidaliteit:   

• Persisterende suïcidale ideatie: op meerdere meetmomenten in het onderzoek polst men naar de aanwezigheid van suïcidegedachten. De tijdsperiode tussen deze meetmomenten verschilt heel erg tussen studies.
• Herhaalde suïcidepogingen, namelijk het ondernemen van meer dan één suïcidepoging doorheen de levensloop. 

Naargelang de studie wordt het langdurig karakter van suïcidaliteit dus verschillend geïnterpreteerd en gemeten. Dit maakt het moeilijk om informatie over de prevalentie, factoren en interventies bij langdurige suïcidaliteit te veralgemenen. In wat volgt splitsen we deze informatie waar mogelijk op per concept. 

Gezien deze beperkingen, zijn deze adviezen naast onderzoek ook sterk gebaseerd op praktijkinzichten.